Historia naszego Studium, tak jak i innych działających w większości diecezji, ściśle wiąże się z historią Duszpasterstwa Rodzin. Od roku 1945, jak pamiętamy, Polska znalazła się w zasięgu ideologii marksistowskiej, zaś postępująca laicyzacja objęła także małżeństwo i rodzinę. Rok 1956 przyniósł ustawę „O warunkach dopuszczalności przerywania ciąży”, umożliwiającej niszczenie poczętego życia praktycznie bez ograniczeń.
W tej sytuacji Kościół Katolicki rozpoczął działania mające na celu obronę i wspieranie godności stanu małżeńskiego oraz stwarzanie warunków rodzinom, aby mogły przeżywać rodzicielstwo w sposób prawdziwie odpowiedzialny. Jedną z takich form działania, po wielu bardzo trudnych latach tworzenia Duszpasterstwa Rodzin i poradnictwa rodzinnego, było powołanie do istnienia Studium Życia Rodzinnego, którego celem miało być pogłębienie wykształcenia i formacji katolików świeckich w zakresie nauk o rodzinie. Obecnie prawie wszystkie diecezje posiadają takie studium.
Nasze Studium rozpoczęło swoją działalność 29 stycznia 1978 roku.
Pierwszym Dyrektorem Studium został Dyrektor Wydziału Duszpasterstwa Rodzin ks. dr Jan Wilk, który do prowadzenia Studium powołał Janinę Orzech, instruktorkę diecezjalną poradnictwa rodzinnego. Sekretarką została Joanna Hojczyk.
Dekretem z 21 listopada 1983 r. Ks. Bp Stefan Bareła związał formalnie Studium Życia Rodzinnego z Instytutem Teologicznym w Częstochowie.
Zajęcia Studium opierają się na nauczaniu Soboru Watykańskiego II oraz Encykliki Humanae Vitae Pawła VI, Adhortacji Familiaris Consortio Jana Pawła II, Encykliki Evangelium Vitae Jana Pawła II, Adhortacji Amoris Laetitia oraz na innych posoborowych dokumentach Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie.
W 1988 r. Ks. Bp Stanisław Nowak — powołał do istnienia drugi Ośrodek Studium Życia Rodzinnego w Sosnowcu. Był on przeznaczony dla południowej części diecezji, czyli Zagłębia Dąbrowskiego. Przez cztery lata Studium funkcjonowało w dwóch ośrodkach: w Częstochowie i w Sosnowcu. W 1992 roku, po reorganizacji diecezji polskich, kierownictwo nad Studium w Sosnowcu przejęła Diecezja Sosnowiecka.
Archidiecezjalne Studium Życia Rodzinnego przy Wyższym Instytucie Teologicznym w Częstochowie jest teoretycznym zapleczem dla różnych form Duszpasterstwa Rodzin, takich jak m.in. bliższego lub bezpośredniego przygotowania do sakramentu małżeństwa, poradnictwa rodzinnego, jak również pracy apostolskiej w parafiach, Stowarzyszeniu Rodzin Katolickich, Akcji Katolickiej, katolickich mediach…
Osoby świeckie, studenci Studium, mają możliwość rozszerzenia swojej wiedzy z zakresu teologii małżeństwa i rodziny, psychologii, socjologii, prawa i biomedycyny rodziny.
Wykładowcami Studium są profesorowie Wyższego Instytutu Teologicznego, Wyższego Seminarium Duchownego czy innych wyższych uczelni, jak również świeccy specjaliści, różnych dziedzin.
Przez 40 lat w Studium wykładało wielu znamienitych profesorów (niektórzy wykładają po dzień dzisiejszy). Warto przypomnieć niektórych: ks. Bp dr Jan Szkodoń, śp. ks. prof. dr hab. Stanisław Włodarczyk, śp. ks. prof. dr hab. Jan Związek, śp. ks. prof. dr hab. Wojciech Pazera, śp. prof. dr hab. Włodzimierz Fijałkowski, prof. dr hab. Teresa Kukułowicz, ks. prof. dr hab. Marian Duda, śp. ks. dr Jan Wilk, ks. dr Zenon Mońka, ks. dr Jacek Reczek, ks. dr Henryk Niemiec, ks. dr Marek Dziewiecki, ks. dr Dariusz Nowak, ks. dr hab. Arkadiusz Olczyk, śp. ks. dr Bronisław Preder, ks. dr Teofil Siudy, ks. dr Marian Szczepański, ks. dr Marian Szymonik, ks. mgr lic. Robert Grohs; dr med. Rafał Brtcher, dr med. Teresa Kramarek, dr med. Wanda Terlecka, dr Marek Kuźnik, dr Halina Skuza, mgr Celina Krawczyk, mgr Elżbieta Doroszuk, mgr Robert Jaczyński, mgr inż. Anna Mazurczak.
Archidiecezjalne Studium Życia rodzinnego miało kilku dyrektorów:
– ks. dr Jan Wilk – 1978-2004
– ks. dr Dariusz Nowak – 2004-2014
– ks. dr Jacek Reczek – 2014-2017
– ks. mgr lic. Robert Grohs – od 2017 do chwili obecnej.
W ciągu 40 lat działalności Studium skończyło kilkaset osób. Wszyscy absolwenci to wyjątkowi ludzie, oddani Kościołowi i działający aktywnie w różnych strukturach Kościoła. Warto wspomnieć niektórych:
Irena Błaszczeć – lek. med.; Józef Błaszczeć – inż., były poseł, dyrektor przekształceń własnościowych w Urzędzie Wojewódzkim; Emil Wąsacz – były Minister Skarbu; Bogumił Sobuś – były radny Częstochowy, ojciec kapłana; śp. Andrzej Flaczkiewicz – farmaceuta; mgr inż. Marian Dziewoński – prezes Stowarzyszenia Rodzin Katolickich; Halina Skuza – dr teologii, była diecezjalna doradczyni życia rodzinnego; Renata i Robert Jaczyńscy – magistrowie, pedagodzy; Anna Przybylska – mgr, dyrektor szkół katolickich; Katarzyna Mączyńska – lekarz anestezjolog; Anna Milczanowska – mgr, była prezydent Radomska, poseł Rzeczypospolitej Polskiej; Teresa Gęsior – mgr, diecezjalny doradca życia rodzinnego; Jolanta i Kamil Turadkowie – obydwoje mgr inż., doradcy; Marietta – mgr, pedagog i Mariusz Mirkowie – inż. architekt; Agnieszka Kosowska – mgr inż., służby mundurowe, więziennictwo; Anna Dziuba-Marzec – mgr, instruktor Modelu Creighton; Ewa Słuszniak – mgr, instruktor Modelu Creighton; Beata i Maciej Kociołkowie – prawnicy; Aleksandra i Jerzy Nitkiewiczowie – mgr, mgr, Jerzy prawnikiem; Lidia Szwalska-Pytel – lek. med.
Studenci III roku Studium zdają egzamin ustny z teologii rodziny, nauk psychologiczno-społecznych oraz egzamin pisemny z zagadnień biomedycznych.
Prace dyplomowe dotykają wielu zagadnień związanych z obroną życia, problematyką małżeńską i rodzinną oraz zagrożeniami dotykającymi współczesne rodziny. Są to gotowe referaty do wykorzystania w przygotowaniu do sakramentu małżeństwa, na lekcjach wychowania do życia w rodzinie, spotkaniach małżeńskich itd.
W czasach, gdy na naszych oczach rozgrywa się walka pomiędzy „kulturą życia”, a „kulturą śmierci”, na co wielokrotnie zwracał uwagę św. Jan Paweł II, istnienie Archidiecezjalnego Studium Życia Rodzinnego jest wręcz nieodzowne. Praca naszych absolwentów i dawane przez nich na co dzień świadectwo w lokalnych środowiskach pozwala wielu zrozumieć, iż „przyszłość ludzkości idzie poprzez rodzinę”, a także odważniej i piękniej wędrować tą drogą.
